Geschreven door Bas van Vliet en Yuan Groeneveld.

Wanneer een schuldenaar geld op een buitenlandse rekening heeft staan of een buitenlandse schuldenaar een Nederlandse bankrekening heeft, kan het lastig zijn om uw vordering veilig te stellen. Het Europees bankbeslag kan uitkomst bieden. Maar hoe werkt deze procedure precies, en hoe verhoudt deze zich tot het Nederlandse derdenbeslag?

Ongeveer acht jaar na invoering leert de praktijk ons dat het Europees bankbeslag nog relatief onbekend is. Met deze blog geven wij inzicht in de mogelijkheden die dit instrument biedt. Wij zullen daarbij uitleggen wat het Europees bankbeslag inhoudt, een vergelijking maken tussen het Europees bankbeslag en het Nederlandse beslagrekest, de voor- en nadelen van het Europees bankbeslag op een rij zetten en bespreken wanneer een schuldeiser gebruik kan maken van het Europees bankbeslag.

Wat is het Europees bankbeslag?

Sinds de inwerkingtreding op 18 januari 2017 maakt het Europees bevel tot conservatoir beslag op bankrekeningen – het “Europees bankbeslag” of de “EAPO-verordening[1]” – het eenvoudiger voor schuldeisers om tegoeden op buitenlandse rekeningen veilig te stellen totdat er een toewijzend vonnis in het hoofdgeschil is gewezen. Op deze manier wordt voorkomen dat een schuldenaar zijn vermogen verplaatst voordat een rechter uitspraak doet in het hoofdgeschil. Het uiteindelijke doel van het Europees bankbeslag is om het conservatoir beslag in grensoverschrijdende zaken makkelijker te maken.

Voorheen moest een schuldeiser in elk land waar de schuldenaar een bankrekening had een afzonderlijk verzoek tot conservatoir beslag indienen bij de lokale rechter. Dit betekende dat de schuldeiser met verschillende lokale rechtsstelsels en procedures te maken kreeg, wat zowel tijd als kosten met zich meebracht. Met de invoering van het Europees bankbeslag kunnen schuldeisers via één uniforme procedure met één verzoek bij één enkele rechter conservatoir beslag leggen op diverse bankrekeningen in vrijwel alle lidstaten, met uitzondering van Denemarken. Een Nederlandse rechter kan dan bijvoorbeeld bevelen dat in Spanje beslag moet worden gelegd.

Vergelijking met het Nederlandse derdenbeslag

Wanneer een schuldeiser vermoedt dat een schuldenaar tegoeden op een bankrekening heeft, kan hij de voorzieningenrechter verzoeken om deze te bevriezen. Dit voorkomt dat het geld wordt verplaatst of uitgegeven voordat er een definitieve uitspraak is gedaan. In Nederland gebeurt dit via een conservatoir derdenbeslag.

Het leggen van conservatoir derdenbeslag op een Nederlandse bankrekening is relatief eenvoudig. De schuldeiser dient via zijn advocaat een digitaal verzoekschrift tot conservatoir beslag – een “beslagrekest” – in bij de voorzieningenrechter. Deze kan vervolgens verlof verlenen, waarna de deurwaarder beslag legt op de bankrekening(en) van de schuldenaar.

Maar wat als de schuldenaar een bankrekening heeft in een ander Europees land? In dat geval kan het Europees bankbeslag uitkomst bieden.

De voor- en nadelen van het Europees bankbeslag ten opzichte van het Nederlandse beslag

Het Europees bankbeslag biedt een aantal voordelen voor schuldeisers die te maken hebben met een bankrekening van de schuldenaar in een ander Europees land, maar kent ook enkele nadelen.

Voordelen
Het Europees bankbeslag zorgt ervoor dat een schuldeiser niet lokaal, in ieder land waar de schuldenaar een bankrekening houdt, een procedure hoeft te starten voor het leggen van conservatoir derdenbeslag. De schuldeiser kan in één land de procedure voor het Europees bankbeslag starten door aan de rechter die ook bevoegd is in het hoofdgeschil te verzoeken om een bevel tot Europees bankbeslag uit te spreken. Ook gaat het verzoek tot het leggen van een Europees bankbeslag niet door middel van een beslagrekest maar met behulp van gestandaardiseerde formulieren. Een ander voordeel is dat de schuldenaar ook niet in kennis wordt gesteld van het verzoek tot Europees bankbeslag, voordat het bevel is uitgevaardigd. Verder staat tegen de beslissing waarbij het verzoek tot Europees bankbeslag geheel of ten dele wordt afgewezen hoger beroep open voor de schuldeiser. Daarnaast kan het aanvraagformulier tot Europees bankbeslag zonder tussenkomst van een advocaat worden ingediend. Wij krijgen echter de indruk dat de gerechtelijke instantie dit in Nederland aanzienlijk bemoeilijkt.   

Ook biedt het Europees bankbeslag ook de mogelijkheid om bij diezelfde rechtbank rekeninginformatie op te vragen, zoals of een schuldenaar een bankrekening heeft in een bepaald land, bij welke bank deze rekening wordt aangehouden, en het IBAN-nummer van de bankrekening

Nadelen
De toepassing van het Europees bankbeslag is gebonden aan strenge bewijseisen. Wanneer door de schuldeiser een Europees bankbeslag wordt verzocht voordat er een veroordelend vonnis is gewezen, zal door hem zekerheid gesteld moeten worden. Dit is ook opgenomen in gestandaardiseerde formulier dat door de schuldeiser moet worden ingevuld. Bij afwijzing van de vordering in het hoofdgeschil dient de schuldeiser namelijk de door de schuldenaar geleden schade als gevolg van het tijdelijk bevriezen van zijn bankrekening(en) te vergoeden. Alleen als de schuldeiser voldoende overtuigend bewijs kan leveren dat de hoofdvordering naar alle waarschijnlijkheid zal worden toegewezen, is hij vrijgesteld van de verplichting tot zekerheidstelling. Ook moet de schuldeiser bewijsmateriaal verstrekken waaruit blijkt dat er dringend behoefte is aan een bevel tot Europees bankbeslag en dat de vordering in het hoofdgeschil waarschijnlijk gegrond wordt verklaard. In de praktijk zal dat betekenen dat bij bewijs dat de vordering door de schuldenaar erkend of niet betwist wordt, waarschijnlijk geen zekerheid behoeft te worden gesteld.

Verder bevat het bevel tot Europees bankbeslag een maximumbedrag. Indien het saldo op de bankrekening hoger is dan het maximumbedrag, is het deel waarop beslag mag worden gelegd gelimiteerd tot het maximumbedrag. Dit in tegenstelling tot het Nederlandse systeem van conservatoir beslag, waar op het volledige positieve banksaldo beslag kan worden gelegd. In tegenstelling tot het Nederlandse beslag is het bij het Europees beslag ook niet mogelijk om zogenaamd ‘repeterend beslag’ te leggen op banksaldi na de beslagdatum.

Tot slot verschillen de kosten voor het in behandeling nemen van een verzoek tot Europees bankbeslag per land. In Nederland worden de kosten voor dit verzoek gelijkgesteld aan de kosten voor het in behandeling nemen van een beslagrekest. Deze kosten bedragen in 2025 voor een rechtspersoon EUR 714 en voor een natuurlijke persoon EUR 331.

Wanneer is het Europees bankbeslag bruikbaar?

Het Europees bankbeslag geldt naast de nationale procedures van de lidstaten. Dit betekent dat de schuldeiser kan kiezen. Met name in situaties waarin een schuldenaar meerdere bankrekeningen in verschillende Europese landen aanhoudt, kan het zinvol zijn gebruik te maken van het Europees bankbeslag. In dat geval hoeft de schuldeiser niet in meerdere landen een procedure tot conservatoir beslag te starten. Voor beslaglegging op in Nederland gelegen bankrekeningen zullen voornamelijk de verplichte zekerheidstelling en de beperkte omvang van het Europees bankbeslag reden zijn voor een schuldeiser om toch te kiezen voor een Nederlandse conservatoir derdenbeslag.

Conclusie

Hoewel het Europees bankbeslag nog steeds relatief weinig wordt toegepast, is het bij gelijktijdige beslaglegging van meerdere bankrekeningen in diverse EU-lidstaten wel degelijk interessant. Het biedt verschillende voordelen ten opzichte van de lokale route van beslaglegging, vooral in landen waar conservatoir beslag via de lokale route (vrijwel) onmogelijk is. Mocht u naar aanleiding van het lezen van deze blog nog vragen hebben, neem dan gerust contact op. Wij denken graag met u mee over (internationale) beslagmogelijkheden.

[1] The European Account Preservation Order for debt recovery between EU countries.